Οι Νηρηίδες στη τέχνη
- Κων/να Σαραντοπούλου
- Feb 28
- 3 min read
Οι Νηρηίδες στην τέχνη, τόσο στα μελανόμορφα αγγεία όσο στα ερυθρόμορφα, αλλά και στη γλυπτική, κατέχουν την πλέον αξιόλογη θέση σε εμπνεύσεις επικής δραματικής και λυρικής ποίησης, απεικονιζόμενες με σεμνότητα μορφής και ενδυμάτων, ενίοτε και γυμνές, παίζοντας με τους Ερωτιδείς, αλλά και σε παραστάσεις με υπαινιγμό σε μεταθανάτιο ζωή στις νήσους των Μακάρων.
Λαογραφία
Οι Νηρηίδες παραμένουν μέχρι και σήμερα στις δοξασίες των Ελλήνων με μικρή παραφθορά του ονόματος ως νύμφες "Νεράιδες" και μάλιστα έχουν γιορτή στις 15 Μαρτίου[5]. Νηρηίδες ήταν ο πιο αρχαίος τύπος του ονόματος, όπως τον μεταφέρουν ο Όμηρος, ο Ησίοδος κ.ά. Οι δύο αυτές λέξεις, "νεράιδα" και "Νηρηίδα", ανάγονται στον όρο Nerti, που σημαίνει «βυθίζω».[6] Η παρετυμολογία του ονόματος, σύμφωνα με την οποία το "νεράιδα" προέρχεται από τη λέξη "νερά", αποδίδει επίσης τη στενή τους σχέση με το νερό.[7] Άλλωστε, οι νεράιδες των παραμυθιών μοιάζουν εξορισμού υδάτινες. Όπως και οι νύμφες, ζουν στα βουνά, στα δάση, στα ποτάμια, σε βρύσες, σε σιντριβάνια, σε σπηλιές, σε όλη τη φύση, και αποκαλούνται με πολλά ονόματα: ανεράδες, ανεραγόδες, νεράισσες, ξεραμένες, αβραγίδες κτλ. Κινούνται σε χώρους κυκλικούς (αλώνι, σιντριβάνι, λίμνη, στέρνα), όπως κυκλικές είναι οι κινήσεις τους στον χορό ή στο γνέσιμο. Ο χορός-τους αφήνει κυκλικά χνάρια στο χορτάρι, σύμφωνα με τις παραδόσεις πολλών λαών.[8] Είναι όμορφες, με μακριά ξανθά μαλλιά, συνήθως πράσινα μάτια, φορούν λευκά φουστάνια με λευκό μαντήλι και τις βλέπουν μόνο οι σαββατογεννημένοι και οι ελαφροΐσκιωτοι. Αρχηγός τους είναι η κυρά Κάλω και έχουν πολλά ονόματα, όπως Αστέρω, Ουρανία, Λαμπετία, Κανέλα, Κάλω κ.ά. Τους αρέσει ο χορός και συχνά αρπάζουν τους λυράδες για να τους παίξουν και να χορέψουν και συνήθως βγαίνουν τα μεσάνυχτα, μπαίνουν στα σπίτια και κλέβουν τα ρούχα των γυναικών. Σαν γυναίκες, προκαλούν τους άνδρες, τους θέλγουν και ύστερα τους ξεφεύγουν, μέσα από μια διχασμένη έκφραση της σεξουαλικότητάς τους.[9] Παρά την υπερφυσική τους προέλευση, οι δραστηριότητές τους ταυτίζονται με τις παραδοσιακά γυναικείες: φροντίζουν για την καθαριότητα του σώματος και αγαπούν γενικά το νερό. Οι Νεράιδες παντρεύονται με Νεράιδους, κάνουν παιδιά, ενώ σε κάποιες παραδόσεις υφαίνουν. Η νεράιδα αναπαριστά την ιδανική και τρομακτική θηλυκότητα. Συγκεντρώνει πολυάριθμες γυναικείες ιδιότητες: οι αναπαραστάσεις της παραπέμπουν στη συμβολική του νερού, του γνεσίματος και τουνοικοκυριού, στις αναπαραστάσεις της νύφης, στον πόθο και στον θάνατο.[10]
ΠΡΟΙΓΟΥΜΕΝΟ ΕΠΟΜΕΝΟ
Παραπομπές
↑ Crusius, Gottlieb Christian; Seiler, Ernst Eduard; Πανταζίδης, Ιωάννης (1888). Λεξικόν Ομηρικόν : περιέχων πάσας τας ευρισκόμενας...και ερμηνείας.../ συναταχθέν υπό Κρουσίου ; διορθωθέν υπό Ε.Ε. Σεϊλερ ; διασκευασθέν υπό Ι. Πανταζίδου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-10-28. Ανακτήθηκε στις 2021-02-07.
↑ «91 Νηρηίδες, νύμφες της θάλασσας - Νίκος Μπαλάσκας». sites.google.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021.
↑ «Νημερτής». www.nemertes.eu. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021.
↑ «Πύλη:Κύρια». Wikipedia, the free encyclopedia. 2019-12-30.
↑ «Πρωτομέδεια - names-n-gifts». www.names-n-gifts.com. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021.
↑ Μαριλένα Παπαχριστοφόρου, Το παραμύθι της νεράιδας (ΑΤ 400):αναπαραστάσεις των φύλων μέσα από την έλξη/άπωση του υπερφυσικού και του ανθρώπινου στοιχείου, Εθνολογία τομ.5(1996-1997),σελ.190
↑ Νικόλαου Πολίτη, «Τα ονόματα των Νεράιδων και των Ανασκελάδων», Λαογραφικά Σείμμικτα, τομ.Δ, Αθήνα 1918, σελ.6
↑ Μαριλένα Παπαχριστοφόρου, όπ.π. σελ.189
↑ οπ.π. σελ.190,υποσ.30
↑ όπ.π.σελ. 181
Πηγές
Δημήτριος Λουκόπουλος, Φως από τους μύθους μας: Νεοελληνική Μυθολογία, εκδόσεις Αθηνά, Αθήνα 1926
Μαριλένα Παπαχριστοφόρου, Το παραμύθι της νεράιδας (ΑΤ 400): Αναπαραστάσεις των φύλων μέσα από την έλξη/άπωση του υπερφυσικού και του ανθρώπινου στοιχείου, Εθνολογία τόμ. 5 (1996–1997), σελ. 181–210
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B7%CF%81%CE%B7%CE%AF%CE%B4%CE%B5%CF%82
Comentarios