ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

ΠΡΩΤΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ

Πρωτοελληνική ή προϊστορική κοινή ή προδιαλεκτική ονομάζεται συμβατικά η αρχαιότερη μορφή της ελληνικής γλώσσας μετά τη διαφοροποίησή της από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή και πριν τη διαίρεσή της στις μετέπειτα ελληνικές διαλέκτους (Μυκηναϊκή, Δωρική, Αττική–Ιωνική, Αρκαδοκυπριακή κλπ.). Χρονικά τοποθετείται μεταξύ του 20ου και του 16ου π.Χ. αιώνα περίπου. Δεν υπάρχουν καθόλου γραπτά μνημεία της και οι γνώσεις μας γι’ αυτήν βασίζονται σε υποθέσεις γλωσσολόγων με τις μεθόδους της ιστορικοσυγκριτικής γλωσσολογίας. Η επανασύνθεση της πρωτοελληνικής στηρίζεται στις ομοιότητες και τις διαφορές των αρχαίων ελληνικών διαλέκτων μεταξύ τους, με τις άλλες ινδοευρωπαϊκές γλώσσες και με την (επίσης υποθετικά επανασυντεθειμένη) πρωτοϊνδοευρωπαϊκή (ΠΙΕ). Πολύτιμη βοήθεια για την επανασύνθεση και τη χρονολόγηση της πρωτοελληνικής προσέφερε η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β, η οποία μας έδωσε μια εικόνα της αρχαίας ελληνικής 500 χρόνια αρχαιότερα από ό,τι ως τότε γνωρίζαμε.

 

Τόπος και χρόνος της πρωτοελληνικής

Άγνωστο παραμένει το κατά πόσον η «προϊστορική κοινή» ομιλούνταν εντός του σημερινού ελλαδικού χώρου ή εάν η διαφοροποίηση των επιμέρους διαλέκτων της αρχαίας ελληνικής είχε ήδη λάβει χώρα πριν την έλευση και εγκατάσταση των ελληνικών φύλων στον μετέπειτα ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Η παλαιότερη θεωρία υποστήριζε ότι οι ελληνικές διάλεκτοι είχαν διαφοροποιηθεί ήδη πριν την έλευση των ελληνικών φύλων, τα οποία ήρθαν στον ελλαδικό χώρο κατά «κύματα» με ορισμένους αιώνες διαφορά, με τελευταίο τους Δωριείς («κάθοδος των Δωριέων»). Η έλλειψη όμως αρχαιολογικών ευρημάτων που να επιβεβαιώνουν αλλεπάλληλες εισόδους εχθρικών μεταξύ τους φύλων δημιούργησε αμφιβολίες για την ορθότητα της υπόθεσης αυτής.

Η αποκρυπτογράφηση της Γραμμικής Β αποκάλυψε ότι στη Μυκηναϊκή ελληνική είχαν ήδη επέλθει ορισμένοι νεωτερισμοί (φωνητικές μεταβολές), οι οποίοι δεν είχαν επέλθει στη Δωρική και στις Δυτικές διαλέκτους ακόμη και στους κλασικούς χρόνους. Το γεγονός αυτό οδηγεί στην πεποίθηση ότι ήδη τη μυκηναϊκή εποχή υπήρχαν περισσότερες της μιας ελληνικές διάλεκτοι. Έτσι η πρωτοελληνική τοποθετείται σε ακόμη προγενέστερο στάδιο από τους Μυκηναίους, δηλαδή περί τις αρχές της δεύτερης χιλιετίας π.Χ. Από την άλλη οι ομοιότητες της Μυκηναϊκής με τη Δωρική καθιστούν πιο πιθανή την συνύπαρξη των δύο φύλων μέσα στον ελλαδικό χώρο παρά την έλευση των Δωριέων αργότερα από κάποιον μακρινό τόπο.

Χαρακτηριστικά

Τα χαρακτηριστικά της πρωτοελληνικής μπορούν μόνο με υποθέσεις να επανασυντεθούν. Για την επανασύνθεσή τους αφετηρία αποτελούν τα κοινά χαρακτηριστικά μεταξύ των μεταγενέστερων ελληνικών διαλέκτων. Τα χαρακτηριστικά αυτά συγκρίνονται με την επανασυντεθειμένη πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα και γίνεται προσπάθεια να τοποθετηθούν οι διαφοροποιήσεις της ελληνικής από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή στον χρόνο, Δεν είναι όμως πάντοτε βέβαιο κατά πόσον ένα κοινό χαρακτηριστικό όλων των διαλέκτων ανάγεται στην πρωτοελληνική ή αποτελεί εξέλιξη που επήλθε μετά τη διαφοροποίηση των διαλέκτων αλλά τις επηρέασε σταδιακά όλες

 AΡΧΑΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ 

Η αρχαία μακεδονική γλώσσα ήταν η γλώσσα των αρχαίων Μακεδόνων, η οποία άνηκε στις ινδοευρωπαϊκές γλώσσες και ομιλείτο στην Μακεδονία κατά την 1η χιλιετία π.Χ.. Από τον 4ο αιώνα π.Χ. άρχισε να υποχωρεί η χρήση της και τα μακεδονικά σταδιακά αντικαταστάθηκαν από την αττική διάλεκτο.Η γνώση μας για την συγκεκριμένη γλώσσα είναι ιδιαίτερα περιορισμένη, καθώς δεν έχουν διασωθεί κείμενα αδιαμφισβήτητα γραμμένα στην αρχαία μακεδονική. Υπάρχει βέβαια ένα σώμα αυθεντικών μακεδονικών λέξεων συγκεντρωμένο από αρχαίες πηγές, κυριώς από επιγραφές νομισμάτων καθώς και από το λεξικό του Ησύχιου του 5ου αιώνα π.Χ.. Οι περισσότερες από αυτές τις λέξεις είναι ελληνικές, αλλά ορισμένες δεν ανταποκρίνονται στην στερεότυπη ελληνική φωνολογία. Επίσης, ο κατάδεσμος της Πέλλας, ένα κείμενο που ανακαλύφθηκε στην Πέλλα το 1986 και χρονολογείται στον 4ο αιώνα π.Χ., γραμμένο σε ιδιότυπη δωρική διάλεκτο, θεωρείται από κάποιους επιστήμονες ότι αποτελεί το μόνο κείμενο που είναι γραμμένο στην αυθεντική μακεδονική γλώσσα και χρησιμοποιείται σαν επιχείρημα ότι η μακεδονική ήταν ένα βορειοδυτικό ιδίωμα της δωρικής.Λόγω λοιπόν της έλλειψης επαρκών πηγών είναι δύσκολο να ταξινομηθεί σαφώς η μακεδονική γλώσσα και υπάρχουν διάφορες προτάσεις ως προς το θέμα αυτό. Έτσι είναι δύσκολο να καθοριστεί αν τα μακεδονικά ήταν μια ελληνική διάλεκτος, μία ξεχωριστή γλώσσα η οποία ήταν στενά συγγενής με την ελληνική, ή μια ανεξάρτητη γλώσσα η οποία είχε επηρρεαστεί από την ελληνική 

http://www.filoi-tis-anelixis.gr/