ΑΔΩΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ, Ο ΑΦΑΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΘΝΗΣΚΟΝΤΟΣ ΘΕΟΥ

Ο «θάνατος» και η «ανάσταση» της φύσης στο πρόσωπο του θεού/Αδώνια

Στην Αρχαία Ελλάδα ήδη από τον 7ο π.Χ. αιώνα γιορτάζονταν τα «Αδώνια», προς τιμήν του νεαρού θεού Άδωνι, αγαπημένου της θεάς Αφροδίτης.

Η Αφροδίτη και ο Άδωνις ζούσαν τον έρωτά τους μέχρι τον ξαφνικό θάνατο του Άδωνι κατά την διάρκεια του κυνηγιού.

Η θεά θρήνησε τον αγαπημένο της και από τα δάκρυά της φύτρωσαν ανεμώνες ενώ από το αίμα του Άδωνι ρόδα.

Η θεά τότε παρακάλεσε την Περσεφόνη να επιτρέπει στον αγαπημένο της να επιστρέφει στη γη και έτσι έγινε.

Ο Άδωνις τους 6 χειμερινούς μήνες περνούσε στο βασίλειο του κάτω κόσμου και τους θερινούς στη γη.Στον μύθο αυτόν λοιπόν βασίστηκε η αρχαία γιορτή στην οποία συμμετείχαν μόνο γυναίκες.

Τα Αδώνια Μυστήρια γιορτάζονταν κάθε χρόνο κατά την πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία.

Η γιορτή διαρκούσε από 2 ως 7 ημέρες, διαφορετικά σε κάθε πόλη κράτος και σε διαφορετικές εποχές, πλην του χειμώνα.

Οι πρώτες μέρες λέγονταν «Αφανισμός» και ήταν πένθιμες.

Τα Αδών(ε)ια ή Αδώνια μυστήρια ήταν ετήσια γιορτή σε ανάμνηση του θανάτου και της ανάστασης του Άδωνη σε όλες σχεδόν τις πόλεις της Αρχαίας Ελλάδας.

Ο θάνατος και η ανάσταση του Άδωνη είχε σχέση με τον ετήσιο κύκλο της βλάστησης και της καρποφορίας.

Η διάρκειά τους ποίκιλλε, αλλού κρατούσαν δυο, τρεις ή και εφτά ημέρες, ενώ δεν εορτάζονταν παντού την ίδια εποχή του έτους.

Οι πρώτες ημέρες της γιορτής (αφανισμός) ήταν πένθιμες.

Οι γυναίκες, που μόνο αυτές έπαιρναν μέρος στη γιορτή, είχαν την επιμέλεια της κηδείας του θεού και θρηνούσαν το χαμό του.

Μετά με λυμένα μαλλιά και γυμνόστηθες γυρνούσαν στους δρόμους περιφέροντας κέρινα και πήλινα ομοιώματα του θεού και έψελναν πένθιμους ύμνους με τη συνοδεία αυλού γίγγρα. οι γυναίκες ακολουθούσαν όλα τα καθιερωμένα τελετουργικά της κηδεύσεως του Άδωνη που ονομάζονταν και ως «πρόθεσις» του νεκρού.

Κατά την ταφική διαδικασία της προθέσεως, οι μαυροφορεμένες γυναίκες τοποθετούσαν σε νεκρική κλίνη ένα ξύλινο ομοίωμα (ξόανο) του Αδώνιδος και επιτελούσαν, σαν να είχαν ένα νεκρό σώμα, τα ταφικά τελετουργικά.

Έπλεναν με νερό το ξόανο, μύρωναν το σώμα του Θεού, το έντυναν με το χαρακτηριστικό ύφασμα των νεκρών, το σάβανο και νεκροστόλιζαν με αρωματικά άνθη και κλαδιά αειθαλών δέντρων την κλίνη του.

Κατόπιν ακολουθούσε ο θρήνος του νεκρού Αδώνιδος.

Ο θρήνος αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των ελληνικών ταφικών τελετουργιών.

Έχουμε την τύχη να διασώζεται αυτούσιος ένας τελετουργικός θρήνος του Αδώνιδος από τον Βίωνα τον Σμυρναίο που έζησε τον 2ο αιώνα π.Χ.

Το έργο του «Επιτάφιος Αδώνιδος» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ποιητικά κείμενα της Ελληνιστικής περιόδου που περιγράφει με αριστουργηματικό λογοτεχνικό τρόπο τον θρήνο της Θέας Αφροδίτης για τον Άδωνη.

«Τον Άδωνη θρηνολογώ, τον όμορφο που εχάθη, «πάει, χάθηκεν ο Άδωνης» οι Έρωτες θρηνούνε. Στα πορφυρά σου Κύπριδα να μην ξαναπλαγιάσεις, βάλε τα μαύρα σου, καλή, και να στηθοκοπιέσαι, σύρε φωνή, ο Άδωνης χάθηκεν, ο καλός σου. Τον Άδωνη θρηνολογώ και οι Έρωτες θρηνούν.»

Η επόμενη ημέρα των Αδωνίων ήταν χαρμοσύνη και ενθουσιαστική και ονομάζονταν «Εύρεσις».

Εκεί εόρταζαν την ανάσταση, την αναγέννηση του Αδώνιδος με χορούς και γέλια, και συνέτρωγαν με πλούσια γεύματα που προέρχονταν από τις καθιερωμένες θυσίες.

Το πρωί της επόμενης μέρας, πετούσαν ομοιώματα του θεού σε πηγές ή σε ποτάμια.

Μετά την πάροδο των πένθιμων ημερών, οι πιστοί γιόρταζαν με οργιαστική χαρά την ανάστασή του (εύρεσις) με χορούς και πλούσια γεύματα.

Στη Ρόδο υπήρχε μια μικτή θρησκευτική αδελφότητα, οι λεγόμενοι «Αδωνιασταί» ή «Αδωνισταί».

Η ποιήτρια Σαπφώ από τη Λέσβο επίσης αναφέρεται σε συνήθειες για το θρήνο του θανάτου του Άδωνι.

Σε κάποιες περιοχές, γίνονταν και μυήσεις σε μυστήρια του Θεού.

Ο Λουκιανός μάλιστα αναφέρει ότι οι μύστες θυσίαζαν πρόβατο και έπαιρναν μετάληψη.

Κατά την παράδοση, ποιητής των εορταστικών τραγουδιών και των ελεγειών για τον θάνατο του Άδωνι ήταν ο Κινύρας, ο πρώτος βασιλιάς της Κύπρου, που είχε εισάγει στο νησί την λατρεία της Αφροδίτης.

Έλεγαν πως είχε έρθει από τη Βύβλο.

Τα Αδώνια γιορτάζονταν και στην Αλεξάνδρεια επί Πτολεμαίων, εορτή για την οποία σώζεται περιγραφή από το Θεόκριτο στο 15ο ειδύλλιό του «Συρακούσιαι ή Αδωνιάζουσαι», όταν την είχε οργανώσει η Αρσινόη Β’ της Αιγύπτου, σύζυγος του Πτολεμαίου Β’ του Φιλάδελφου.

Κατά την πρώτη ημέρα, ψάλλονταν ύμνοι για τον ιερό γάμο Αφροδίτης και Άδωνι και για την επάνοδο του τελευταίου από τον Κάτω Κόσμο.

Η βασίλισσα συνόδευε το ομοίωμα του Άδωνι μαζί με άλλες γυναίκες, που μετέφεραν δύο κρεβάτια φτιαγμένα από χρυσό και άργυρο για την τοποθέτηση των ομοιωμάτων του Αδώνιδος και της Αφροδίτης.

Γύρω από αυτά άφηναν καρπούς και φαγητά από αλεύρι, μέλι και λάδι, μυροδοχεία και γλάστρες με γλυκάνισο, κριθάρι, μάραθο κ.ά.

Την επόμενη ημέρα, γυναίκες λυσίκομες, ξυπόλητες και γυμνόστηθες έριχναν τα ομοιώματα του Θεού στα νερά και τον παρακαλούσαν να επιστρέψει πίσω ξανά και το επόμενο έτος.

Φίλες και φίλοι, στον μύθο του Άδωνι, όπως και στους αναστημένους θεούς της παγκόσμιας μυθολογίας, έχουμε αναφερθεί στο παρελθόν.

Επιγραμματικά να αναφέρουμε: Στην Αίγυπτο ο Όσιρις, στους Βαβυλωνίους ο Ταμμούζ, στην Φρυγία ο Άττης κ.α.

Εορτασμοί με θέμα τον θάνατο και την ανάσταση προϋπήρχαν για αιώνες πριν την κυριαρχία του Χριστιανισμού, σε πολλές χώρες.

Οι μονοθεϊστικές θρησκείες και ειδικότερα ο χριστιανισμός, στις περιοχές που επιβλήθηκε και υπήρχε ήδη ένα τέτοιο αρχέτυπο, περιέβαλε τον δικό της θεό με τις ίδιες σχεδόν θεολογικές και τελετουργικές πρακτικές, γιατί αντιλήφθηκε με το πέρασμα των χρόνων ότι με αυτόν τον τρόπο θα ήταν πιο ευχερής η επικράτησή του.

Αν και, συχνά με τη βία, αναγόρευσε ως παγανιστικές αυτές τις τελετουργίες, αυτές επέζησαν και μεταδόθηκαν από γενιά σε γενιά ως έθιμα.

ΠΛΑΤΩΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟΣ

https://arxaiaithomi.gr/