Εκκλησίες σε αρχαία Ιερά

ΑΚΡΟΠΟΛΗ

Ήδη από τον 6ο μ.Χ. αιώνα ο Παρθενώνας βεβηλώνεται, ή αν θέλετε, μετατρέπεται σε χριστιανική εκκλησία της Παρθένου Μαρίας. Το 1204, η εκκλησία αυτή μετατρέπεται σε φράγκικη, ενώ μερικούς αιώνες μετά, ο τουρκικός ζυγός επεμβαίνει και αλλάζει το σκηνικό σύμφωνα με τα δικά του θρησκευτικά δεδομένα. Στα 1456 ο Παρθενώνας γίνεται τούρκικο τζαμί.

Διάφοροι χώροι της Ακρόπολης αλλάζουν και γίνονται χριστιανικοί. Για παράδειγμα μία σπηλιά που βρίσκεται πάνω από το θέατρο μετατρέπεται και αφιερώνεται στην Παναγία την Χρυσοσπηλιώτισα. Το Ασκληπιείο αλλάζει σε ναό των Αγίων Αναργύρων. Η Αρχαία Κρήνη, όπως και κάθε πηγή που για τους αρχαίους -όπως και σήμερα είναι παραδεκτό – είχε θαυματουργές ιδιότητες, αν και καθόλα «ειδωλολατρικής» έμπνευσης γίνεται Αγίασμα, για τις ίδιες, φυσικά, ιαματικές ιδιότητες.

Απέναντι από την Ακρόπολη υπάρχει ο λόφος που βρίσκεται το αστεροσκοπείο. Παλιά λεγόταν λόφος των Νυμφών επειδή εκεί υπήρχε ιερό τους. Στο ίδιο πιθανόν μέρος, ή πολύ κοντά υπάρχει σήμερα ο ναός της Αγ. Φωτεινής.

ΘΗΣΕΙΟ

Το«Θησείο» δεν είναι ναός του Θησέα όπως πίστευαν παλιά, αλλά από τηστιγμή που έδωσε το όνομά του σε ολόκληρη την περιοχή, το λάθος δεναναιρείται εύκολα. Σήμερα οι αρχαιολόγοι είναι πεπεισμένοι πως ο ναόςαυτός ήταν αφιερωμένος στην Αθηνά Εργάνη και τον Ήφαιστο, θεούς τωντεχνιτών.

Μεταξύ 6ου και 8ου αιώνα σφραγίστηκε η είσοδος του πρόναου για να γίνει εκεί το Ιερό Βήμα. Στον τοίχο του προδόμου ανοίχτηκε η κύρια είσοδος της εκκλησίας. Στην βόρεια πλευρά ανοίχτηκε μικρή πόρτα (σήμερα είναι κλειστή με παράταιρο τρόπο). Πιθανότατα, ανοίχτηκαν τρεις ακόμα πλάγιες πόρτες μετά το έτος 979, οπότε και έγινε η εικονογράφηση των εξωτερικών τοίχων. Στα τέλη του 10ου ή κατά τις αρχές του 11ου αιώνα, έγινε ριζική ανακαίνιση της εκκλησίας με δαπάνες πιθανότατα του Βυζαντινού αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου.

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας, το Θησείο μετατράπηκε σε λατινική εκκλησία. Στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, περιήλθε πάλι στους Έλληνες ως εκκλησία, αλλά επιτρεπόταν μόνο μία φορά τον χρόνο, στις 23 Απριλίου του Αγίου Γεωργίου, να λειτουργούν. Το 1836 το Θησείο γίνεται αποθήκη και μετά την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό, ξανά εκκλησία του Αγίου Γεωργίου μέχρι το 1835, οπότε και μετατράπηκε σε προσωρινό αρχαιολογικό μουσείο και αργότερα σε αποθήκη αρχαιοτήτων. Το 1936 και με απόφαση του αρχαιολογικού συμβουλίου γκρεμίστηκαν οι μεταγενέστεροι τοίχοι με τους οποίου φρασσόταν ο πρόναος αναστυλώθηκαν και συμπληρώθηκαν οι δύο κίονες, οι χριστιανικές τοιχογραφίες και αγιογραφίες αφαιρέθηκαν.

ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΠΑΝΩ ΣΕ ΑΡΧΑΙΑ ΙΕΡΑ

Μια άλλη οπτική για τις Εκκλησίες και τα αρχαία Μνημεία!.

Στην Αθήνα και στην οδό Μητροπόλεως έξω απότο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων υπάρχει το εκκλησάκι της ΑγίαςΔύναμης. Αν και μικρό κάτω από την εκκλησία υπάρχουν μεγάλα υπόγεια μεστοές που οδηγούν σε διάφορες κατευθύνσεις. Η Αγία Δύναμη είναι χτισμένηπάνω σε αρχαίο ιερό των Ιλισιάδων Μουσών.

Στο ίδιο δρόμο, λίγο πιο πέρα και κάτω από την Μητρόπολη των Αθηνών, ή πολύ κοντά της, βρισκόταν ο ναός της Υπερβόρειας Ειλείθυιας

Άγιος Σάββας Κεραμεικού

Στον ίδιο δρόμο, λίγο πιο πέρα και κάτω από την Μητρόπολη των Αθηνών,ή πολύ κοντά της, βρισκόταν ο ναός της ΥπερβόρειαςΕιλείθυιας προστάτιδας του τοκετού. Η Ειλείθυια είχε ταξιδέψει στην Δήλογια βοηθήσει την Λητώ, μητέρα του Απόλλωνα και της Αρτέμιδος, για ναγεννήσει. Είναι γνωστή και ως Άρτεμις Ειλείθυια.

Στην οδό Ευριπίδους υπάρχει το εκκλησάκι τουΑϊ-Γιάννη του Πρόδρομου, γνωστό και ως Αϊ Γιάννη της Κολώνας, διότι μέσαστην εκκλησία, στον χώρο του ιερού και στο αριστερό του μέρος υπάρχειαρχαίος κορινθιακός κίονας, ο οποίος βγαίνει πάνω από τα κεραμίδια τηςεκκλησίας. Στην βάση της κολόνας, οι παλιοί Αθηναίοι έδεναν πολύχρωμανήματα και κορδέλες, για να γιατρέψει ο Άι-Γιάννης τις αρρώστιες τους.Πρόκειται για ένα εντελώς αρχαίο «ειδωλολατρικό» συνήθειο που έκαναν σεαντίστοιχα μέρη για να ζητήσουν προστασία από τον Απόλλωνα Αυγιέα.

Λίγο πιο πέρα από τις Στήλες του Ολυμπίου Διός,υπάρχει ένα κοίλωμα που στην παλιότερη Αθήνα ήταν γνωστό ωςΒατραχονήσι. Εκεί που βρίσκεται σήμερα το εκκλησάκι της Αγίας Φωτεινής,υπήρχε βωμός των Ιλισιάδων. Από εκεί περνούσε ο ποταμός Ιλισσός, όπουκαι η Κρήνη Καλλιρόη, πηγή που έπαιρναν νερό οι αρχαίες Αθηναίες κόρεςγια να χρησιμοποιήσουν στις τελετές του γάμου.

Στο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού, επίτης οδού Πειραιώς και Ιεράς Οδού, υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Τριάδοςπου βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο.

Ιερά Οδό από τον Κεραμεικό

Αν ακολουθήσουμε την Ιερά Οδό από τον Κεραμεικό στατέσσερα περίπου χιλιόμετρα θα συναντήσουμε ένα εκκλησάκι. του Αγ. Σάββα.Εκεί, σύμφωνα διάφορες ιστορικές πηγές, επιγραφές και άλλες, υπήρχε μίαιερή συκιά. Αυτό, βέβαια, μας το επιβεβαιώνει και ο Παυσανίας: «Υπάρχειεπίσης βωμός του Ζεφύρου και ιερό της Δήμητρας και της Κόρης, όπουτιμώνται μαζί και η Αθηνά και ο Ποσειδών. Στο μέρος αυτό λένε πως οΦύταλος είχε δεχτεί στο σπίτι του τη Δήμητρα και πως η θεά τους έδωσε σαντάλλαγμα (σ.τσ. για πρώτη φορά) το οπωροφόρο δέντρο της συκιάς.»

Ακολουθώντας τον ίδιο δρόμο της Ιεράς Οδού, φτάνουμε στο Δαφνί, ο ναός της Παναγίας είναι χτισμένος πάνω στα ερείπια του ελληνικού ναού του Απόλλωνος Δαφναίου.

Στην Ελευσίνα υπάρχει η εκκλησία του Αγίου Ζαχαρία, ηοποία είναι χτισμένη ακριβώς πάνω στα ερείπια βυζαντινής που και αυτήείχε χτιστεί ακριβώς πάνω στα ερείπια του αρχαίου ναού του Τριπτόλεμου.Εκεί κοντά άλλωστε βρέθηκε και το γνωστό ανάγλυφο με την Δήμητρα και τηνΚόρη που δίνουν στον Τριπτόλεμο τον καρπό του σίτου. Αλλά και στοαρχαίο  τελεστήριο της Ελευσίνας έχει χτιστεί το βυζαντινό ναίδριο τηςΠαναγίας.

Η μονή Καισαριανής και η μονή Αστερίου είναιχτισμένες πάνω σε αρχαίους ναούς και ιερά της Αρτέμιδος και των Καβείρωναντίστοιχα. Η μονή της Καισαριανής είναι του 10ου αιώνα και χτίστηκεπάνω σε παλαιότερη του 4ου μ.Χ. Η της Καισαριανής και Αστερίουεπικοινωνούν μεταξύ τους με υπόγειες στοές καθώς και με άλλα υπόγειαμονοπάτια που οδηγούν σε άλλες αρχαίες ιερές τοποθεσίες.

Στο Μαρούσι, υπάρχει ένα εκκλησάκι ο Αι-Γιάννης, του15ου αιώνα και ο οποίος έχει χτιστεί πάνω στα θεμέλια του προϋπάρχοντοςαρχαίου ελληνικού ναού της Αρτέμιδος Αμαρυσίας.

Στην Άνω Γλυφάδα, έξω από την Αθήνα, υπάρχει ηεκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Κόρακα, ο οποίος είναι χτισμένος πάνω σεαρχαίο ναό του Απόλλωνα. Αξίζει να τον επισκεφτείτε και να δείτε τοεσωτερικό της εκκλησίας καθώς «κρύβει» πολλά από τον αρχαίο ναό.

ΠΕΝΤΕΛΗ

Ιερού ναού του Αγίου Νικολάου

Στην ευρύτερη περιοχή της Αττικής, υπάρχει η γνωστήσπηλιά της Πεντέλης που κατά τους αρχαίους θεωρούνταν «Αιπόλειο τουΠανός» ή αλλιώς «Παναιπόλειο», δηλαδή ο Πόλος του Πάνα ή του Παντός. Ταδιάφορα «υπερφυσικά» φαινόμενα στο σπήλαιο αλλά και στην γύρω περιοχή«δίνουν και παίρνουν» όπως και οι διάφορες θεωρίες γι αυτά. Ο τόπος εκείφαίνεται να έχει κάποια ιδιαίτερη ενέργεια. Για τους λόγους αυτούς,προφανώς, αναγέρθηκε μικρή εκκλησία προκειμένου να «εξαγνίσει» τον τόπο ήνα οικειοποιηθεί την ενέργεια της περιοχής. Πεντέλη, άλλωστε, σύμφωναμε μία σύγχρονη εκτίμηση σημαίνει «Πύλη εν τω τέλη».

Κοντά στον Μαραθώνα υπάρχει η Μονή Βρανά. Είναιχτισμένη στο αρχαίο ιερόΔήμητρος Χθονίας. Μάλιστα, εκεί υπάρχει και κάτιτο ιδιαίτερα χαρακτηριστικό. Η μονή είναι «εντοιχισμένη» σε μίασπηλιά,  -σφραγίζοντας έτσι την πρόσβαση- από ορισμένο ύψος της οποίαςστάζει μύρο. Το μύρο αυτό, βέβαια, είναι πλέον «άγιο» και «ιερό», αφούσε κανέναν από τους επισκέπτες και τους πιστούς, δεν πάει το μυαλό ότιτο «αγιασμένο» αυτό μύρο προϋπήρχε της εκκλησίας, από τα «ειδωλολατρικά»χρόνια. Ανάλογο φαινόμενο υπάρχει σε αρκετές εκκλησίες όπως στην ΑγίαΠαρασκευή Τεμπών.

Ας περάσουμε τώρα στην Πελοπόννησο και την αρχαίαπόλη της Σικυώνας. Εκεί θα συναντήσουμε μία Φράγκικη εκκλησία τουΖαρακά, η οποία είναι χτισμένη ακριβώς δίπλα σε ναό της Αρτέμιδος.

Στην αρχαία πόλη Βούρα της ΒΔ Πελοποννήσου, στησημερινή θέση Τρουπιά όπου βρίσκεται το μετόχι της μονής του ΆγιουΣπηλαίου υπήρχε ιερό και μαντείο του Ηρακλή. Βρισκόταν μέσα στο σπήλαιο,όπου φυσικά και το άγαλμα του Ήρωα.

Η Παναγία η Χελιδονού στην Τράπεζα της παραλιακής Αχαίας είναι χτισμένη στα ερείπια αρχαίου ναού αφιερωμένου στην Γαία.

Το απόμερο γραφικό ερημοκλήσι της Οσιοπαρθενομάρτυρος Θεοδώρας τηςΠελοποννησίας, με την θαυμαστή, σαν από εξωτικό παραμύθι, δασοσκέπαστηοροφή της, στους πρόποδες του Τετραγίου όρους, τέσσερα περίπου χλμ απότο χωριό Βάστα Μεγαλοπόλεως και σε υψόμετρο περί τα 860μ. Ενδέχεται ναανεγέρθη στα ερείπια ναού του τραγοπόδαρου αρχαίου θεού Πάνα -του σατανάκατά τους χριστιανούς. Χάλκινα αγαλματίδια που βρέθηκαν εκεί προδεκαετιών ενισχύουν, χωρίς να επιβεβαιώνουν την εικασία αυτή.

Η εκκλησία όπου παντρεύτηκε ο ήρωας της επανάστασης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στο χωριό Ζαρούχλα Αχαίας είναι χτισμένος επάνω στον ναό Καταθεσίου Αρτέμιδος.

Το γνωστό Ποντικόκαστρο είναι και αυτό χτισμένο πάνω σε αρχαίο ναό της Αρούρας Αρτέμιδος, όπου από κάτω υπάρχουν υπόγειες αρχαίες στοές και περάσματα.

Από το να γίνει εκκλησία δεν γλίτωσε ούτε το εργαστήριο του Φειδία,στο οποίο φιλοτέχνησε το περίφημο χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία, ενόςαπό τα 7 θαύματα του αρχαίου κόσμου. Πολύ παράξενο, κατά την άποψη τουγράφοντα, που ένα απλό εργαστήρι, το οποίο δεν υπήρξε ούτε ιερό, ούτελατρευτικός τόπος, ούτε κάτι άλλο, να γίνει εκκλησία.

Στα ερείπια του εργαστηρίου χτίστηκε μια μεγάλη βυζαντινή εκκλησία από τον Θεοδόσιο τον Β΄.

Φτάνοντας στο Άργος, θα συναντήσουμε στους πρόποδεςτης κορυφής Ασπίδας το εκκλησάκι του Αγίου Ηλία. Είναι χτισμένο σταερείπια του ιερού του Απόλλωνα και της Αθηνάς, που ήταν και μαντείο.

Στο Ελληνικό θα συναντήσουμε τα απομεινάρια μίαςπυραμίδας, από τις ελάχιστες που έχουν διατηρηθεί σχεδόν (ο θεός να τοκάνει αυτό το «σχεδόν») σε ακέραια κατάσταση. Μερικά μέτρα δίπλα τηςυπάρχει και εκεί μία εκκλησία. Κι όμως ο τόπος δεν ήταν ιερός. Ηπυραμίδα αυτή αποτελούσε κατά πάσα πιθανότητα φρυκτωρία. Τι λόγους είχενα χτιστεί εκεί εκκλησία;

Το ίδιο μπορούμε να αναρωτηθούμε για την εκκλησία της Επισκοπής η οποία βρίσκεται στο κοίλο του αρχαίου θεάτρου της Τεγέας.

Ο ναός ναό της Αγίας Φωτεινής στη Μαντίνεια

Η αρχαία Τεγέα συνορεύει με την αρχαία Μαντίνειαστον αρχαιολογικό χώρο της οποίας υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Φωτεινής.Η εκκλησία αυτή είναι η παράξενη εκδοχή αρχιτεκτονικής χριστιανικούοικοδομήματος. Σε τίποτα δεν θυμίζει εκκλησία. Αυτό που είναι βέβαιοείναι πως βρίσκεται χτισμένη στα θεμέλια του ναού της Αρτέμιδος καιχτίστηκε αποκλειστικά από τα αρχαία αυτά οικοδομικά υλικά, καθώς από τααιγυπτιακά Σεραπεία της περιοχής και επίσης από ένα ναίσκο της θεάςΉρας.

Το εκκλησάκι της Παναγίας της Ραχιώτισας στην Φλιούντα, είναι και αυτό χτισμένο επάνω στο αρχαίο Ασκληπιείο.

Στην αρχαία Τροιζήνα υπήρχε ναός της Αφροδίτης Κατασκοπίας εκεί που σήμερα βρίσκεται η εκκλησία της Επισκοπής.

Στον Ταύγετο και στην αρχαία πόλη Βρυσέαιυπήρχε ναός και άγαλμα του Διονύσουστο ύπαιθρο και πηγή. Σήμερα υπάρχειεκκλησία. Στην ίδια περιοχή υπάρχει και εκκλησάκι του προφήτη Ηλία γιατο οποίο υπάρχει η παράδοση ότι: «μετά από τάμα πιστού, οι εργάτεςπροσπάθησαν να κτίσουν το εκκλησάκι στην απέναντι κορφή, αλλά τα υλικάτο βράδυ εξαφανίζονταν και τα έβρισκαν την επομένη, στη ψηλότερη κορφήόπου τελικά κατασκευάστηκε». Παράξενο που το τάμα του πιστού δεν«έπιασε» και το εκκλησάκι ήθελε να χτιστεί σε εκείνη την κορυφή τουΤαύγετου, όπου βρισκόταν η ιερή τοποθεσία του Ήλιου ή του Απόλλωνα.

Σε Μεσσηνιακό βουνό πάνω από το χωριό Παλαιό Λουτρό,συναντούμε στη σπηλιά του Κουφιέρου το εκκλησάκι των Αγίων Αναργύρων.Εκεί υπήρχε αρχαιότατος ναός από τον οποίο δεν σώζεται τίποτα, για ναμας τον θυμίζει, έστω και ονομαστικά.

Σε δρακόσπιτο της Όχης, στην Εύβοια, υπήρχε παλιάιερό της Ουράνιας Αφροδίτης. Δίπλα υπήρχε και η Ελαιατική Σχολή πουμετατράπηκε σε χριστιανικό φροντιστήριο με το όνομα Μονή των Ομολογητών.

Στην κεντρική Ελλάδα, στην Αγ. Μαρίνα Βοιωτίας αναναζητήσουμε θα βρούμε την εκκλησία του Αγίου Βλάσιου, ο οποίος είναιχτισμένος πάνω σε αρχαίο ιερό του Πανοπέα, ο οποίος, σημειώστε έφτιαχνεανθρώπους από πυλό. Σήμερα η ίδια περιοχή είναι γνωστή από αναφορές γιαεμφανίσεις ΑΤΙΑ. Πως να μην χτιστεί εκεί μία εκκλησία να εξαγνίσει τονχώρο!

Μεταξύ Κάστρου και Ορχομενού, στο χωριό Παύλο καιστην αρχαία Υηττό το εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου στην κορυφή του λόφουαντικαθιστά ναό του Ηρακλή, από το ίδιο αρχαίο υλικό. Μάλιστα η Αγίατράπεζα έχει το εξής παράδοξο: ήταν αφιερωμένη στον ρωμαίο αυτοκράτοραΣεπτίμο Σεβήρο. Ο Άγιος Νικόλαος ήταν Ασκληπιείο κάτι που επιβεβαιώνεταικαι από την ενεπίγραφη πλάκα.

ΠΡΟΥΓΟΥΜΕΝΟ  ΕΠΟΜΕΝΟ

https://tsimpogiannipanagiota.gr/